|
|
||||||||
|
||||||||
| www.ugczyze.pl OFICJALNA STRONA INTERNETOWA | Kontakty | | ||||||||
Rada Gminy
INSTYTUCJE
Atrakcje turystyczne
Sport
Ochotnicza Straż Pożarna
Urząd Gminy
Uchwały Rady Gminy Czyże
DEKLARACJA O WYSOKOŚCI OPŁATY ZA GOSPODAROWANIE ODPADAMI KOMUNALNYMI
|
Archeologiczna Ścieżka Edukacyjna prowadzi przez najważniejsze stanowiska archeologiczne znajdujące się na terenie gminy Czyże, badane przez archeologów:
Informacja o Archeologicznej Ścieżce Edukacyjnej zamieszczona w Centrum Administracyjnym w Czyżach
Ząb mamuta odnaleziony w okolicy wsi Łuszcze Lady Domniemane cmentarzysko użytkowane w II w. n.e. i zniszczone w czasach nowożytnych podczas wybierania piasku. Znajduje się ono w lesie pomiędzy wsiami Lady i Łuszcze. Zachował się na nim jeden grób ciałopalny bezpopielnicowy, w którym znaleziono przepalone kości ludzkie, węgielki drzewne pochodzące ze stosu, na którym spalono zmarłego oraz kilka fragmentów naczyń glinianych. Charakterystyczny sposób ich wykonania pozwala zaliczyć to znalezisko do tzw. kultury przeworskiej. Znaleziska dokonano w 1932 r. i opisane ono zostało przez Zdzisława Rajewskiego.
Cmentarzysko w Ladach w pobliżu kapliczki prawosławnej i tzw. „Cudownego Źródełka"
Kuraszewo Cmentarzysko kurhanowe pochodzące z końca okresu wpływów rzymskich, tj. z III/IV w. n.e. Znajduje się ono na uroczysku nazywanym przez mieszkańców okolicznych wsi „Zamczyskiem”, na północnym brzegu rzeczki Łoknicy. Przebadano na nim pozostałości 2 zniszczonych kurhanów usypanych z kamieni i ziemi. W środkowej części kurhanów były to zwarte bruki przykrywające drobne fragmenty przepalonych kości ludzkich. W nasypy wkopane były także młodsze groby szkieletowe pochodzące z okresu średniowiecza lub początku czasów nowożytnych, tj. z XV - XVII w. Kurhany należą do typu zwanego rostołckim i wiązanego z tzw. kulturą wielbarską. Występują one na terenie całego Podlasia oraz na północno-wschodnim Mazowszu. Ich cechą charakterystyczną są znaczne rozmiary, odróżniające je o stosunkowo niewielkich kurhanów wczesnośredniowiecznych oraz kamienny płaszcz przykrywający ziemny nasyp. Pośrodku znajduje się zwykle zbudowany z wielu warstw kamienny rdzeń, stanowiący przykrycie komory grobowej, mogącej kryć zarówno pochówki szkieletowe, jak i ciałopalne. Związane z nimi są ślady uczt obrzędowych odbywanych w czasie pogrzebu. W przypadku grobów szkieletowych zmarłych składano często w drewnianych kłodach lub dużych komorach. Ze względu na bogate dary grobowe, większość z nich została wyrabowana jeszcze w starożytności. Badania na tym cmentarzysku przeprowadził Jan Jaskanis w roku 1961.
Wczesnośredniowieczne cmentarzysko ciałopalne z grobami w obstawach kamiennych, położone na północnym brzegu Łoknicy, przy cerkiewce, niedaleko kurhanów z okresu wpływów rzymskich. Większość obstaw kamiennych została zniszczona przy budowie fundamentu cerkiewki oraz podczas prowadzonych jeszcze przed wojną amatorskich wykopalisk. Podczas badań archeologicznych, które prowadzili na tym stanowisku Zdzisław Rajewski (w 1932 r.) oraz Danuta Jaskanis (w 1961 r.) rozpoznano 13 grobów ciałopalnych bezpopielnicowych. Znaleziono na nim przepalone kości ludzkie, fragmenty glinianych garnków oraz liczne ozdoby i części ubiorów, pośród których wspomnieć można kabłączki skroniowe, pierścionki, bransoletę i szklane koraliki. Zmarłym do grobów wkładano także przedmioty codziennego użytku, takie jak przęśliki gliniane, drewniane wiaderka czy żelazne krzesiwa. Na opisywanym cmentarzysku pochowanych mogło być nie więcej niż 40 osób i sądzić można, że użytkowany on był przez grupę 15-20 osób przez okres około 50 lat.
Drugi z cmentarzy wczesnośredniowiecznych znajdujących się na polach w sąsiedztwie wsi Kuraszewo, położony jest na południowym brzegu Łoknicy, na północ od polnej drogi biegnącej z Kuraszewa do wsi Lady. Jest to również cmentarzysko ciałopalne z grobami w obstawach kamiennych. Przebadano na nim 5 grobów, w których znaleziono przepalone kości ludzkie, fragmenty glinianych naczyń oraz liczne ozdoby, takie jak pierścionki, kabłączki skroniowe, bransolety, zausznice, zawieszki i szklane koraliki. Według relacji mieszkańców wsi, na cmentarzysku tym znaleziono także jeden grób szkieletowy, w którym natrafiono jedynie na fragmenty glinianych garnków. Stanowisko badane było w 1932 r.
Trzecie wczesnośredniowieczne cmentarzysko w obstawach kamiennych położonych w sąsiedztwie wsi Kuraszewo, zwane jest „Kamienicą” i znajduje się na północno-wschodnim skraju wsi, w miejscu gdzie dawniej stał wiatrak. Zbadano na nim 1 grób szkieletowy oraz stwierdzono, że wcześniej zostało tam zniszczonych jeszcze kilka dalszych pochówków. Znaleziono na nim jedynie kilka fragmentów naczyń glinianych oraz nieokreślony przedmiot żelazny. Stanowisko badane było w roku 1932 przez Zdzisława Rajewskiego.
Zbucz Wczesnośredniowieczne cmentarzysko z grobami w obstawach kamiennych i kurhanowych. Cmentarzysko w Zbuczu jest jednym z najciekawszych i najważniejszych stanowisk z okolic Hajnówki. Obiekt składa się z 17 kurhanów oraz grobów płaskich w obstawach kamiennych zajmujących łącznie powierzchnię około 1 ha. Jest to jedno z najlepiej zachowanych cmentarzysk wczesnośredniowiecznych, na którym sąsiadują ze sobą kurhany oraz groby w obstawach kamiennych. Wedle aktualnego stanu wiedzy, zwyczaj chowania zmarłych pod kurhanami utożsamiany jest z ludami wschodniosłowiańskimi, zaś groby z obstawami kamiennymi z Mazowszanami. Istnienie tych dwóch rodzajów pochówków na jednym cmentarzysku, może być świadectwem przyjaznych stosunków panujących pomiędzy tymi dwoma grupami ludności lub też wskazuje na ciągłość osadniczą pomiędzy przybyłymi na te ziemie w XI i XII w. osadnikami ze wschodu i z zachodu. Wedle relacji z końca XIX wieku kurhany były rozkopywane przez archeologa amatora profesora Józefa Jaroszewicza. Podczas tych prac znaleziono kilkanaście szkieletów ludzkich a także żelazny topór oraz ozdoby wykonane z miedzi i brązu. W latach 2004 i 2005 ekspedycja Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, kierowano przez Dariusza Krasnodębskiego przeprowadziła systematyczne badania wykopaliskowe, które jakkolwiek nie przyniosły odkrycia żadnych śladów szczątków ludzkich, to jednak dzięki licznym znaleziskom ozdób i fragmentów glinianych naczyń potwierdzają, że zmarłych chowano tam pomiędzy XI a XIII w.
Grodzisko wczesnośredniowieczne nazywane przez miejscową ludność „Okopem” należy do najstarszych tego rodzaju obiektów na terenie Podlasia. W tradycji ludowej łączone jest z czasami szwedzkiego „potopu”, jednak w rzeczywistości powstało w drugiej połowie IX w. Około 870 roku zamieszkujący te tereny wczesnośredniowieczni Słowianie, zbudowali gród o charakterze ceremonialnym i schronieniowym. Wokół centralnego placu usypano wały, na których szczycie ustawiono płot zbudowany z potężnych dębowych bali, oblepiony grubą warstwą gliny i dodatkowo obłożony kamieniami. Dzięki temu powstały umocnienia służące jako ochrona w razie najazdu wroga, a także otaczające miejsce zebrań lokalnej wspólnoty plemiennej. Gród użytkowany był dość krótko i w kilka lat po wybudowaniu został spalony. Nie znaleziono jednak żadnych śladów świadczących o tym, że nastąpiło to w wyniku wrogiego najazdu. Skromny materiał zabytkowy uniemożliwia także stwierdzenie, czy dawni mieszkańcy Zbucza przybyli na te ziemie z terenów Rusi, czy z Mazowsza. Z ciekawszych znalezisk warto wspomnieć wykonaną z brązu bransoletę oraz kilka przepalonych ludzkich kostek odkrytych w jamie przy wale. U schyłku średniowiecza i na początku czasów nowożytnych, tj. ok. XV-XVI w., nasyp wału pełnił funkcję cmentarzyska, na którym chowano zmarłych z okolicznych wsi. W 2004 r. ekspedycja Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, kierowano przez Dariusza Krasnodębskiego przeprowadził na grodzisku badania wykopaliskowe.
Grodzisko w Zbuczu – widok z lotu ptaka
Prace wykopaliskowe na grodzisku w Zbuczu
Kamień Kurhan zwany Kościa Górka, znajdujący się ok. 80 m na południowy-wschód od drogi z Tyniewicz do Kamienia i ok. 140 m na zachód od zabudowań wsi Kamień. Jest to kopiec o średnicy ok. 20 m i wysokości 3 m. Wg przekazów mieszkańców znaleziono przy nim monetę „z XIII w.” Kurhan nie był nigdy badany, jednak ze względu na kształt i rozmiary istnieje przypuszczenie, że związany jest z kulturą wielbarską.
Kurhan „Kościa Górka” w Kamieniu
Kojły Kurhan o średnicy ok. 10 m i wysokości 2 m, znajdujący się w odległości ok. 300 m na północ od zabudowań wsi i 250 m na zachód od drogi z Kojłów do Nowokornina. Kurhan nie był nigdy badany, jednak ze względu na kształt i rozmiary istnieje przypuszczenie, że związany jest ze wczesnym średniowieczem.
Krzyże wotywne
Kurhan w Kojłach |
|||||||
|
|
||||||||
|
© Copyright by Urząd Gminy Czyże |
||||||||
